Powięź to złożona struktura otaczająca mięśnie, wnikająca do nich, oplatająca struktury kostne oraz narządy wewnętrzne. Nie można powiedzieć w jednym zdaniu, czym jest powięź ale postaramy się w tym artykule przedstawić istotę tej tkanki łącznej. Tematyką powięzi zajmujemy się na co dzień w naszym gabinecie. Dolegliwości bólowe w narządzie ruchu są z nią stricte związane.
Co to jest i jak jest zbudowana powięź mięśniowa
Powięź, czyli tkanka łączna znajdująca się pod skórą, jest zbudowana z włókien kolagenowych, elastynowych, siateczkowych. Dzięki właściwościom tkanki powięź jest wytrzymała. Otacza mięśnie, narządy wewnętrzne, kości, co stanowi barierę ochronną w ciele człowieka.
Struktura powięzi, czyli z czego składa się powięź
Powięź składa się z włókien. Włókna kolagenowe są głównym składnikiem, odpowiadają za wytrzymałość i odporność na rozciąganie. Włókna elastyczne zapewniają sprężystość. Natomiast włókna retikulinowe zapewniają podporę i funkcjonalność pozostałym strukturom. Dzięki włóknom retikulinowym w ciele powstają siatki podtrzymujące komórki, tworząc spójną całość z powięzią oraz narządami.
Rodzaje powięzi występujące w organizmie
W organizmie występują rodzaje powięzi:
- powierzchowna – znajduje się pod skórą i otacza mięśnie,
- głęboka – jest umiejscowiona głęboko, obejmuje grupy mięśni, narządy i kości,
- trzewna – otacza narządy jamy brzusznej i klatki piersiowej,
- ścienna – umiejscowiona wokół naczyń krwionośnych, nerwów.
Warstwy powięzi mięśniowej – czym się charakteryzują
Umiejscowienie powięzi sprawia, że każda warstwa ma indywidualne cechy oraz funkcje.
- Warstwa cienka, elastyczna oraz silnie unerwiona charakteryzuje powięź powierzchowną. Otacza mięśnie i zapewnia im podparcie.
- Warstwa grubsza od powięzi powierzchownej jest specyficzna dla powięzi głębokiej. Obejmuje większe grupy struktur, np. grupę mięśni.
- Cienka, ale wytrzymała warstwa to powięź trzewna, która chroni jamę brzuszną oraz klatkę piersiową.
- Warstwę cienką i również bardzo wytrzymałą charakteryzuje powięź ścienna, która wpływa na przepływ krwi i płynów w organizmie.
Powięzie w badaniach naukowych
Z naukowego punktu widzenia powięzie mięśniowe są analizowane pod kątem struktury, funkcji i wpływu na zdrowie. Powięź łączy mięśnie z kośćmi, tworząc ciągłą sieć i umożliwiając ruch, co staje się interesującym zagadnieniem dla naukowców. Zaburzenia w powięzi mogą wpłynąć na jakość ruchu, prowadząc do kontuzji i bólu. Szereg badań naukowych łączy się zatem z medycyną sportową.
Zjawisko tensegracji obecne nie tylko w architekturze
Zjawisko tensegracji w fizjoterapii jest zapożyczoną koncepcją architektoniczną, wg której elementy konstrukcji nie stykają się ze sobą. Części łączą taśmy elastyczne, czyli system polega na lekkim i jednocześnie wytrzymałym układzie. Odnosząc się do człowieka oznacza to zależność części na całość organizmu. Organizm jest więc systemem, w którym poszczególne jego elementy są ze sobą połączone i wpływają na siebie.Tensegracja rozumiana jest jako integralność.
Łańcuchy powięziowe – struktury powiązane ze sobą
Łańcuchy powięziowe to układ ściśle powiązanych ze sobą struktur powięziowych. Tworzą one sieć rozciągającą się w całym ciele. Jeśli któraś część ciała jest napięta, może wpłynąć na inne części ciała połączone łańcuchem powięziowym. Istnieje wiele rodzajów łańcuchów powięziowych:
- przedni – obejmuje mięśnie klatki piersiowej, brzucha i bioder,
- tylny – obejmuje mięśnie pleców, pośladków i łydek,
- boczny, który obejmuje mięśnie boczne tułowia, ud i goleni.
Funkcje powięzi, czyli jaką rolę pełni w naszym ciele
Powięzie otaczają i podtrzymują mięśnie oraz inne tkanki w organizmie, są ważne dla transportu substancji między komórkami. Jako zewnętrzne osłony poszczególnych mięśni zwane również jako powięzie powierzchowne pełnią pierwszą barierę ochronną.
Transportowa
Funkcja transportowa oznacza sposób, w jaki powięź i mięśnie oddziałują na siebie. Powięź przekazuje siłę między mięśniami, równoważy napięcia w różnych częściach ciała. Pomaga utrzymywać równowagę i koordynuje ruchy w organizmie. Gdy jeden mięsień kurczy się, powięź wokół niego przekazuje tę siłę do innych mięśni oraz struktur.
Budulcowa
Budulcowa funkcja powięzi polega na tworzeniu formy, struktur dla narządów, mięśni oraz innych tkanek ciała. Zawarte we włóknach kolagen i elastyna pozwalają utrzymywać napięcie w mięśniach, elastyczność i ruchomość powięzi. Tym samym w ciele zapewnione są warunki dla funkcjonowania mięśni, wykonywania ruchów.
Ochronna – amortyzacyjna
Powięź osłania mięśnie, nerwy, naczynia krwionośne, redukuje wpływ sił zewnętrznych. Stanowi amortyzator, chroni tkanki przed uszkodzeniami. Działa niczym obudowa, etui. Zapobiega kontuzjom, urazom. W przypadku naczyń krwionośnych i nerwów powięź chroni je przed naciskiem innych tkanek lub narządów. Może mieć to wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, na kondycję nie tylko fizyczną, ale i odpornościową.
Dolegliwości ze strony powięzi
Pomimo swej ochronnej funkcji powięzie mięśniowe także mogą zostać uszkodzone. Dolegliwości ze strony powięzi wynikają z różnych przyczyn. Mogą je powodować: nadmierny wysiłek, stres, urazy. Podczas nieprawidłowych ruchów, skręcenia powięź może ulec uszkodzeniu. Odczuwalny jest tylko ból, może powstać obrzęk, sztywność. Uszkodzone powięzie prowadzą do trudności z wykonywaniem codziennych czynności.
Sklejenie powięzi – z czego wynika
Sklejenie powięzi jest stanem, w którym powięź zostaje zlepiona z innymi strukturami. Zazwyczaj powięź jest elastyczna, przesuwalna i mięśnie oraz narządy mogą swobodnie poruszać się w ciele. Jednak w przypadku sklejenia powięzi, staje się ona sztywna, co ogranicza i utrudnia ruch. Taki stan może mieć różne przyczyny, m.in. urazy, stan zapalny, operacje chirurgiczne, stres i napięcie mięśni. Leczenie obejmuje terapię manualną oraz ćwiczenia. W niektórych przypadkach konieczna może się okazać konsultacja chirurgiczna.
Naderwanie/zerwanie powięzi
Naderwanie lub zerwanie powięzi jest uszkodzeniem tkanki łącznej. Może powstać w wyniku przeciążenia, urazów. Objawami naderwania lub zerwania powięzi są: ból, obrzęk, zasinienie, sztywność i ograniczenie ruchomości w obszarze uszkodzonym. Proces leczenia uzależniony jest od oceny uszkodzenia. Czasem konieczna jest chirurgiczna interwencja.
Punkty spustowe – co je powoduje
Punkty spustowe to napięte miejsca w tkance łącznej, które mogą spowodować ból w innych częściach ciała. Często występują w osłabionych obszarach mięśni. Powodują ból lokalny i promieniujący do innych narządów, stawów czy mięśni. Punkty spustowe występują w zespołach bólowych i leczone są zarówno poprzez terapię manualną jak i medyczną.
Stan zapalny – gdzie występuje
Stan zapalny powięzi występuje w różnych częściach ciała: w stopie, w ramieniu i w innych miejscach narażonych na przeciążenia lub urazy. Przebieg zapalenia w większości przypadków charakteryzuje się bólem, sztywnością, ograniczeniami ruchu. Rekonwalescencja może polegać na odpoczynku, na stosowaniu materiałów uciskowych, także na leczeniu specjalistycznym.
Wpływ urazów kostno – stawowych na powięź
Urazy kostno-stawowe są uszkodzeniami kości lub stawów, wynikającymi z nagłego przeciążenia, urazu lub choroby. Obejmują kości, więzadła, ścięgna, mięśnie. Prowadzą do bólu, obrzęku, sztywności, trudności w poruszaniu się. Gdy dochodzi do urazu kostno – stawowego, może dojść do uszkodzenia tkanki powięziowej, co może prowadzić do stanu zapalnego. Konieczna jest konsultacja lekarska.
Metody leczenia powięzi
Zaburzenia w funkcjonowaniu powięzi prowadzą do bólu, ograniczonej ruchomości. By organizm mógł sprawniej funkcjonować, potrzebna jest terapia mająca na celu redukcję zaburzeń. Dostępne są różne metody, od terapii manualnej po leczenie farmakologiczne i chirurgiczne.
Terapia manualna
Terapia manualna polega na ręcznym oddziaływaniu na mięśnie, stawy, tkanki i układy nerwowe. Celem jest łagodzenie bólu, przywracanie funkcji ciała oraz poprawa jakości ruchu. Technika manualna do złagodzenia napięcia w powięzi wykorzystuje nacisk, rozciąganie.
Terapie mięśniowo powięziowe
Ból mięśniowo powięziowy przyczynia się do dysfunkcji narządów ruchu. Fiizjoterapeuta stosuje ucisk mięśni i powięzi wykorzystując pomoce specjalistyczne, np. piłkę tenisową. Inną metodą jest rozciąganie polegające na na kontrolowanym naciąganiu tkanki łącznej. Terapie mięśniowo powięziowe mogą być pomocne w leczeniu bólu przewlekłego np. w schorzeniach reumatycznych. Choroby z tej dziedziny oznaczają zajęcie nie tylko stawów, ale także narządów wewnętrznych, występują zmiany zwyrodnieniowe. Choruje całe ciało, a fizjoterapia jest niezbędna.
Terapie punktów spustowych
W ciele znajdują się punkty spustowe, które podczas ruchu, nacisku reagują większym bólem niż w ich okolicach. Terapia punktów spustowych jest często stosowana jako uzupełnienie innych technik fizjoterapeutycznych, np. masażu. Zadaniem terapeuty jest znalezienie punktów poprzez palpację, wyczucie napiętych mięśni. Fizjoterapeuta uciska odnalezione napięte struktury, a następnie rozciąga je. Może to spowodować chwilowy ból, ale docelowo przynosi ulgę pacjentom, którym dokucza ból głowy czy kręgosłupa.
Suche igłowanie – komu może pomóc
Metoda suchego igłowania wymaga dokładnego zlokalizowania bolesnego obszaru mięśniowo powięziowego. Jest to technika o charakterze celowanym, polega na nakłuwaniu specjalnymi igłami punktów spustowych. Suche igłowanie może okazać się pomocne w przypadkach takich jak: zespół cieśni nadgarstka, napięciowe bóle głowy, zespoły bólowe kręgosłupa. Wprowadzenie igły wywołuje skurcz, co zmniejsza napięcie mięśniowe, a zwiększa przepływ krwi.
Metody treningu powięzi
Trening powięziowy skupia się na poprawie funkcjonowania powięzi. Podczas treningu wykonywane są ćwiczenia wpływające na elastyczność i siłę powięzi, zwiększają jej zakres ruchu, zapobiegają kontuzjom. W zależności od sytuacji pacjenta, trening powięziowy może być stosowany zarówno jako element treningu ogólnorozwojowego, jak również wspomagający rehabilitację.
Rolowanie powięzi
Rolowanie powięzi polega na stosowaniu nacisku na powierzchni ciała za pomocą wałka do masażu. Wałek najczęściej jest wykonany z pianki lub gumy. Zabieg można wykonywać samodzielnie, niemniej warto skonsultować się z terapeutą. Wskaże on, w jaki sposób pracować. Wałek powinien wykonywać ruchy wzdłuż mięśni, dzięki czemu łagodzi napięcie mięśniowe oraz ból.
Masaż powięzi
Masaż powięzi polega na rozluźnieniu oraz rozciąganiu powięzi za pomocą technik takich jak głaskanie, uciskanie, ugniatanie. Masaż łagodzi ból, zmniejsza napięcie mięśniowe, poprawia krążenie. Masaż powięzi może być korzystny dla osób z bólami mięśni, sztywnością i ograniczeniami w ruchomości ciała.
Osteopatia
W przypadku zaburzeń powięzi mięśniowej z pomocą przychodzą również osteopatia. Jako nauka holistyczna, szuka przyczyny u źródła. Terapia dąży do integralności narządu ruchu z narządami wewnętrznymi oraz z powięzią. Opiera się na znajomości konstrukcji powięzi, połączeń narządów. Jeśli powięź zostaje napięta, może wpływać na funkcjonowanie narządów wewnętrznych i powodować ból, dyskomfort. Osteopata ma za zadanie odnaleźć przyczynę niedogodności oraz poprzez odpowiednią technikę (np. naciskanie, rozciąganie) poprawić ruchomość i elastyczność powięzi.
Powięź mięśniowa – jak o nią dbać
Z poniższego filmu dowiesz się, jak dbać o powięź również w warunkach domowych. Zapraszamy do kontaktu. Godziny otwarcia przekaże nasz konsultant pod numerem 534793582.
