Czy wiesz, że skolioza u dzieci może być niewidoczna dla nieuzbrojonego oka aż do momentu, kiedy skrzywienie staje się bardziej zaawansowane? To stan, który rozwija się powoli, często bez bólu lub wyraźnych objawów, co sprawia, że wczesna diagnoza jest kluczowa. Fizjoterapia odgrywa nieocenioną rolę nie tylko w leczeniu, ale i w profilaktyce, pomagając w utrzymaniu zdrowego kręgosłupa u rosnących dzieci.
Skolioza, czyli skrzywienie kręgosłupa, stanowi wyzwanie zdrowotne dla wielu dzieci. Wczesna interwencja i właściwe leczenie są kluczowe dla zapobiegania długotrwałym komplikacjom. Fizjoterapia odgrywa niezwykle ważną rolę w procesie leczenia skoliozy, a jej znaczenie ciągle rośnie w świadomości zarówno specjalistów, jak i rodziców.
Do jednej z najczęściej występujących zaliczymy skoliozę idiopatyczną. Jest to trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa, tzn. że skrzywienie następuje w trzech płaszczyznach: strzałkowej, czołowej i poprzecznej. Cechą charakterystyczną tego typu skolioz jest ich nieznane pochodzenie. Ustawienie kręgosłupa zdecydowanie pogarsza się w okresach szybkiego wzrastania dziecka.
- W płaszczyźnie strzałkowej dochodzi do zwiększania lub zmniejszenia kifozy piersiowej i/lub lordozy lędźwiowej. W konsekwencji możemy zauważyć, że klatka piersiowa jest mocno zapadnięta, dziecko ma mocno wystający brzuch i pośladki, bądź mocno spłaszczoną kifozę piersiową.
- W płaszczyźnie czołowej występuje skrzywienie boczne. Obserwując dziecko z tyłu możemy zauważyć, że kręgosłup ustawia się w kształt litery C – skoliozy jednołukowe lub litery S – skoliozy dwułukowe.
- W płaszczyźnie poprzecznej zachodzi rotacja kręgów względem siebie. Jeśli poprosimy dziecko o skłon w przód, zauważymy, że jedna strona pleców jest bardziej wystająca niż druga, co może świadczyć o skoliozie.
Przyczyny skoliozy u dzieci
Skolioza u dzieci może być wynikiem czynników idiopatycznych, wrodzonych lub nabytych. Chociaż przyczyny nie zawsze są jasne, wczesna diagnoza i interwencja mogą znacząco zmniejszyć ryzyko poważnych komplikacji.
Rozpoznanie skoliozy
Pierwsze spotkanie z fizjoterapeutą to w większości czasu tylko badanie!
Pierwsza wizyta u fizjoterapeuty w celu zbadania postawy Twojego dziecka w głównej mierze opiera się na badaniu.
Niezbędna jest:
- Ocena zdjęcia RTG
- Ocena wizualna,
- Pomiar krzywizn kręgosłupa,
- Pomiar kąta rotacji tułowia,
- Pomiar pionem,
- Pomiar pionem,
- Ocena długości mięśni,
- Ocena długości kończyn,
- Badanie aktywnego i pasywnego ruchu korekcji.
Konieczne jest aby zdjęcie RTG zawierało cały kręgosłup, zaczynając od łuski kości potylicznej do stawów biodrowych. Ponadto zdjęcie powinno być wykonane w dwóch projekcjach: AP i boczne.
Obserwacja postawy dziecka i szybka reakcja na pierwsze sygnały są kluczowe dla wczesnego rozpoznania skoliozy.
Klasyfikacja skolioz
Na podstawie zdjęcia RTG dokonuje się pomiaru wartości kąta Cobba. Jest to metoda diagnostyczna polegająca na obliczaniu stopnia skrzywienia kręgosłupa. Pomiar ten jest istotny nie tylko ze względów diagnostycznych, ale także pomaga w ocenie efektów terapii i progresji choroby.
Dla klasyfikacji skolioz pod względem wielkości skrzywienia stosuje się najczęściej czterostopniowy podział według Grucy
Oceniany na podstawie zdjęcia RTG:
- I stopień – do 30°
- II stopień- od 30° do 60°
- III stopień- od 60° do 90°
- III stopień – powyżej 90°
Obecne wartości kąta Cobba, które informują jak powinno przebiegać leczenie:
- Skoliozy I° 10° - 24° ćwiczenia
- Skoliozy II° 25° - 40° gorsety i ćw.
- Skoliozy III° pow. 50° operacje
Skoliozy poniżej 10° określa się mianem postawy skoliotycznej. W tym przypadku należy obserwować dzieci oraz zwiększyć im aktywność fizyczną. Taki stopień skrzywienia na początku okresu dojrzewania i w czasie skoków wzrostowych niesie duże ryzyko progresji skoliozy. Dlatego tak ważna jest obserwacja dzieci u których zbadano pierwsze symptomy.
W przypadku skolioz postępujących powyżej 40-50° często rozważana jest interwencja chirurgiczna.
Kluczowe sygnały ostrzegawcze skoliozy u dzieci
Oceniany na podstawie zdjęcia RTG:
- Asymetria ramion lub linii bioder
- Widoczne krzywienie kręgosłupa, szczególnie podczas pochylania się
- Nierówności w wysokości ramion lub bioder
- Widoczna asymetria w fałdach skórnych
- Trudności z utrzymaniem prostego stania
Rodzicu na co powinieneś zwrócić uwagę!
Metody leczenia skoliozy
Funkcjonalna Indywidualna Terapia Skolioz (FITS)
Jedną z metod leczenia skolioz jest metoda FITS, opracowana przez dr Mariannę Białek i dr Andrzeja M’hango.
Obejmuje ona 3 etapy:
- Badanie i uświadomienie pacjenta.
- Przygotowanie do korekcji: trening kontroli sensomotorycznej, usuwanie barier mięśniowo-powięziowych ograniczających ruch korekcyjny.
- Trójpłaszczyznową korekcję – budowanie i stabilizowanie korekcyjnych wzorców ruchowych w otwartych i zamkniętych łańcuchach biokinematycznych, w pozycjach funkcjonalnych.
Rozszerzona rola fizjoterapii w leczeniu skoliozy
Fizjoterapia jest fundamentem w leczeniu skoliozy u dzieci. Dostosowane do indywidualnych potrzeb programy ćwiczeń mogą nie tylko poprawić postawę, ale również znacząco zmniejszyć ryzyko dalszego postępu skrzywienia. Regularne sesje z fizjoterapeutą umożliwiają monitorowanie postępów i dostosowanie ćwiczeń do aktualnych potrzeb dziecka.
Czy warto korzystać z usług fizjoterapii?
Współpraca z doświadczonym fizjoterapeutą może przynieść znaczące korzyści dla dziecka zdiagnozowanego ze skoliozą. Profesjonalna opieka i indywidualnie dopasowany program ćwiczeń są kluczowe dla zapewnienia optymalnych wyników leczenia. Fizjoterapia oferuje nie tylko wsparcie w procesie leczenia skoliozy, ale również edukuje dzieci i ich rodziny o znaczeniu zdrowej postawy i aktywności fizycznej.
Podsumowanie
Skolioza u dzieci wymaga kompleksowego podejścia terapeutycznego, w którym kluczową rolę odgrywa fizjoterapia. Dzięki wczesnej diagnozie, odpowiedniemu leczeniu i regularnej współpracy z fizjoterapeutą, dzieci z skoliozą mogą cieszyć się lepszą jakością życia i minimalizować ryzyko poważnych komplikacji w przyszłości. Zachęcamy do skorzystania z profesjonalnych usług fizjoterapii, aby zapewnić swojemu dziecku najlepsze możliwe wsparcie na drodze do zdrowia.
- Karolina Biel
Fizjoterapeuta dziecięcy
Karolina pomaga wyrównać napięcie mięśniowe, zlikwidować asymetrie ciała czy główki. Pracuje z dziećmi starszymi z wadami stóp, wadami postawy czy skoliozą.
Pasjonuje się osteopatią pediatryczną i wczesnym wspieraniem rozwoju dzieci do lat 2.
